Het Innerlijk Kind nader beschouwd.
In de staat van het pure, natuurlijke kind kwam ieder van ons ter wereld: geheel afhankelijk, al-voelend, euforisch, in het hier & nu, onaangepast, onschuldig, vertrouwend. Deze manier van zijn duurde voor de een wat langer dan voor de ander. Na verloop van enkele jaren zijn we volledig onderworpen aan de regels die door onze ouders gesteld werden, weg van de essentie waarmee we ter wereld kwamen. In onze kern bewaren wij dat kostbare deel van onszelf, het is opgeslagen onder diverse verdedigingslagen, erop wachtend opnieuw te worden ontdekt.
Gedurende de eerste levensjaren van het pure kind moest het zich 
aanpassen aan de omstandigheden die golden in de omgeving waar het zou opgroeien. Daar werd geen rekening gehouden met de essentie van het jongste gezinslid. Onaangepast? Kan niet! Euforisch? Ook niet! Alle essentiële kwaliteiten moesten meer en meer worden ingeperkt. Daardoor werd niet tegemoet gekomen aan minimaal één (grote) basisbehoefte: zien wie we waarlijk zijn. Dat leverde vele opeenvolgende pijnlijke momenten op met bijhorende emoties en gevoelens. Met dit ervaringspatroon ontstaat het gekwetste kind.
Het is onmogelijk als pasgeborene niet gekwetst te raken. Het is evenzeer niet mogelijk dat op tijdstippen dat de baby aandacht of voeding daadwerkelijk nodig heeft hij/zij altijd die aandacht of voeding inderdaad krijgt. In de eerste levensjaren doet de baby hiermee ervaring op. Het niet beantwoorden van, of niet tegemoet komen aan, de primaire behoeften van de baby veroorzaakt schaamte. Het overschrijden van grenzen bij de baby veroorzaakt schrik (shock) bij verbaal, emotioneel, fysiek en sexueel schadelijk gedrag door de ouders/verzorgers.
Schrik en schaamte ontstaan doordat de ervaringen niet te bevatten, overweldigend, waren. Later zullen ze worden benoemd als onveiligheid (paniek), onzekerheid (afwijzing/verlating), razernij (door bijv. lichamelijk, verbaal en emotioneel geweld), walging (door bijv. sexueel geweld), onmacht, onwaardigheid.
Als een kind tussen schrik en schaamte opgroeit, dan hebben de ouders/verzorgers geen oog voor de behoeften van hun kind, en/of overschrijden zij voortdurend zijn/haar grenzen. Dit veroorzaakt bij het kind een opeenstapeling van onverwerkte indrukken en emoties. Grensoverschrijding veroorzaakt shock, afwezigheid van en afwijzing door de ouders of verzorgers veroorzaken schaamte bij het kind. Schaamte en schrik vergen een los van elkaar staande begeleiding, met af en toe een overlapping.
Kind en schrik – Hierboven zagen wij dat als een kind voortdurend te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag van de ouders/verzorgers het moet leren omgaan met schrik. Niet zelden is hierbij sprake van geweld. Als die omstandigheden zich vaak na elkaar voordoen ontstaat shock, die kan uitmonden in bevriezing. Reden hiervan is dat het kind om te leven afhankelijk is van de ouders/verzorgers, het kan niet vechten of vluchten. Als na dergelijke confrontaties het kind niet wordt gerustgesteld, zodat het zich na angst en paniek kan ontspannen (dieren schudden hun schrik af), en ze vinden regelmatig met korte tussenpozen plaats, dan zal de bevriezing zich in het zenuwgestel nestelen. Lichaam en geest verkeren dan voortdurend in alarmfase, ook als alertheid niet nodig is. Uit deze spanning kunnen klachten ontstaan in het hele spierstelsel en/of de organen. In het heden zal betrokkene op toenadering reageren alsof het gevaar van vroeger zich opnieuw voordoet. Dat kan op zich al een schrikeffect hebben, op zowel jezelf als je gezelschap.
Kind en schaamte – Afwezigheid (soms zelfs definitieve verlating) van en afwijzing (onthouden van basisbehoeften zoals veiligheid, genegenheid/liefde, warmte, zorg, voeding, kleding) door de ouders/verzorgers veroorzaken bij hun kind schaamte. Bij het kind ontstaan de overtuigingen ’ik ben het niet waard’, en/of ’ik ben niet goed genoeg’, en/of ’het ligt aan mij’ en/of ’ik mag er niet zijn’. Met deze overtuigingen ontwikkelt het een diep gevoel van onzekerheid en een (sterk) krimpen van de eigenwaarde. Op latere leeftijd kunnen deze ervaringen tot gevolg hebben dat een onschuldig verzoek om een beetje afstand door betrokkene wordt ontvangen als een groot gemis of zelfs verlating. Om die pijn maar niet te hoeven voelen kan het gebeuren dat hij/zij zich uit een vriendschap al dan niet tijdelijk geheel of gedeeltelijk terug trekt. Ook zal het kind compensatiegedrag ontwikkelen, met mogelijk daarin in mindere of meerdere mate neurotische en narcistische trekken.
Het gekwetste kind belichaamt (letterlijk) de oorspronkelijke pijn die hoort bij de eerste ervaringen van grensoverschrijding en/of verlating/afwijzing.
Om aan deze pijn niet ten onder te gaan, ontwikkelt de mens bij het ouder worden opnieuw een overlevingsstrategie: het oudere, overlevende kind ontwikkelt zich.
Een belangrijke vaardigheid van dit kind is dat het paniek, bij fysieke nabijheid, of afwijzing, niet kan voelen. Dit gebeurt door de vorming van een soort pantser in het bindweefsel van het lichaam. Het pantser huist in o.a. huid, spierweefsel en organen.
De oorzaak van bijvoorbeeld voortdurende kortademigheid kan te herleiden zijn naar spanning in de longen als gevolg van dit pantser. Het pantser is er om zich schrap te zetten tegen gevaar. Het oudere, overlevende kind ontwikkelt tegelijkertijd gedrag, zoals:
- het om zich heen creëren van een dikke muur;
- zich terugtrekken, zich wegcijferen;
- de ontwikkeling van verslaving (zoals werk, adrenaline, eten, sex, drugs);
- geen aandacht voor zichzelf, juist wel naar anderen;
- alles willen begrijpen (rationaliseren);
- zich aanpassen, zich groot houden.
Deze pantsering is zeker niet verkeerd, zij heeft een functie: wij kunnen ermee onze plek innemen, ons ego vormen. Voor ieder individu is de overlevingsstrategie waardoor het pantser zich kon vormen uniek, en daarmee briljant: het is precies goed voor wie ieder van ons was. ’Was’ … inderdaad. Want met wat we nu zijn merken we meer en meer dat die pantsering niet meer zo goed past, af en toe zelfs flink kan knellen. In therapie onderzoeken we liefdevol en respectvol waar we het pantser kunnen bijschaven, op den duur misschien zelfs een stuk ervan af halen … om het oudere, opgroeiende kind de ruimte te geven voor de vorming naar de liefdevolle volwassene in onszelf. De liefdevolle volwassene die we in onze jeugd, in onze nabijheid, zo pijnlijk misten.
De liefdevolle volwassene is voor bijna iedereen die eraan toe is te werken met het innerlijk kind een aspect dat hij/zij in zijn/haar vroeg(st)e jeugd nauwelijks of niet heeft gekend. Vanwege die afwezigheid van de liefdevolle volwassene in onze omgeving stonden wij er, als het oudere, overlevende kind, qua overleving vaak alleen voor. Ieder van ons werd daar heel goed in! Je kunt zeker stellen dat we de meeste tijd van onze jeugd hebben doorgebracht in het overlevende kind, vanwege de afwezigheid in onze omgeving van een volwassene die o.a.:
- liefdevol was;
- niet oordeelde;
- oog had voor voeding, en vulling daarvan kon scheiden;
- er onvoorwaardelijk voor ons kon zijn;
- verantwoording nam voor wat wel of niet goed voor ons was en zich er verantwoordelijk voor voelde;
- de vaardigheid had nuchter en praktisch te blijven in drama.
Door zich bewust te zijn van de aanwezigheid van de liefdevolle volwassene in zichzelf, kan het overlevende kind zich ontspannen, komt er ruimte voor heling van het gekwetste kind, en kan het natuurlijke kind aansterken en eveneens meer ruimte innemen. Op dit punt aangekomen in het proces van het helen van ons innerlijk kind, komt een ander wezenlijk onderdeel van ons leven in beeld: de manier waarop we met elkaar omgaan. Het gaat niet om een specifieke relatievorm: deze kan plaatshebben in gezins- en familiebanden, in vriendschappen, op de werkvloer, in een liefdesrelatie. Het uitgangspunt hierbij is dat vanuit iedere betrokkene het innerlijk kind, met zijn/haar gewonde kind-delen, aan het roer staat. Dit gebeurt vanuit het onderbewuste.
Naar het begin van dit hoofdstuk: “Werken met het IK” … Lees meer …”
Eerste vervolg: “The Vijf Natuur-gerichte principes … Lees meer …”
Derde vervolg: “Helen van ongezonde relaties … Lees meer …”
Het IK is zo oud als dat ieder van ons is. Een jonge moeder kan een begin van het IK bij haar jonge kind misschien opmerken op momenten dat zij de zorg van alledag even van zich kan afzetten en één is met haar kindje. De wijsvinger is de vinger die een peuter gebruikt om iets voor zichzelf te verkrijgen. Daarmee zet het jonge kind zijn/haar IK fysiek in de wereld. In opeenvolgende opgroeifasen na deze periode maakt het IK een aantal stadia door, waarmee het uitgroeit tot ieders persoonlijke geschiedenis, waarvan het lichaam zich alle indrukken in beelden en emoties zal blijven herinneren. Al deze stadia als geheel nemen we mee in ons leven als volwassene, als het ”Innerlijk Kind”. Hoe dat gebeurt, vertelt dit hoofdstuk. De informatie hieronder is verre van compleet, de intentie is niet meer dan een algemeen beeld te scheppen. Immers, voor ieder individu zijn beleving en ervaringen uniek!
Het Innerlijk Kind is een deel van ons – als volwassene – afkomstig uit onze vroege jeugd. Onprettige ervaringen uit deze periode kunnen in het hier en nu zodanig doorwerken dat we geen verbinding kunnen maken met kwaliteiten als creativiteit, humor, speelsheid, spontaniteit, en genietingen. Om daar weer toegang toe te krijgen is het vaak nodig om de oorzaak van de pijn, het ”gewonde kind-deel”, te ontdekken en als volwassene te verwerken.
Misschien vroeg je je al een tijdje af in hoeverre gevoelens, gedachten en gedrag elkaar beïnvloeden, dat dat in sommige situaties zelfs wel heel verwarrend kan zijn, en zou je daar wel wat meer over willen weten. Het ”innerlijk kind” is een term waarin besloten liggen ervaringen en gevoelens die ons in onze vroege kindertijd overstelpten en die we niet konden verwerken. Dit onverwerkte deel van ons verleden komt bij tijd en wijle op, in situaties die het oude gevoel van ongemak oproepen, maar niets te maken hebben met wat we in het nu meemaken. Hierbij is sprake van een verstrikking. Resultaat hiervan is teveel druk in hoofd, en/of spierstelsel en/of organen. Klachten die hier hun oorsprong vinden betekenen eveneens een betrouwbaar advies om jezelf eens nader onder de loep te nemen en de al genoemde passende begeleiding te zoeken.
De stappen die je zet om jezelf beter te leren kennen, zouden wel eens van groot belang kunnen zijn om bekend te raken met je tot dan toe verborgen kwaliteiten en ze een plek te geven in het leven van alledag. In je oude comfortzone was je regelmatig doende met het creëren van opnieuw een overlevingsstrategie. Die kwaliteit zal veranderen in een warme, troostende, liefdevolle, wetende energie. Zeker, deze weg vergt moed. En ja, je mag echt uitzien naar het eindresultaat. Je gaat het pad zelf, met steeds praktijk Karuna aan je zijde om overal waar nodig ondersteuning te bieden. 
misverstanden die op den duur konden uitgroeien tot wat wordt genoemd grensoverschrijdend gedrag. Nog een bron van dergelijk gedrag was als onze ouders onderwerpen die hun aandacht behoefden, niet uitpraatten. Zo kon gezelligheid in het gezin de oneigenlijke functie krijgen van afleiding van onder de oppervlakte broeiende kwesties. Als we zagen dat gesprekken tussen onze ouders erg stroef verliepen gaven we onszelf daarvan de schuld. Hoe dat zou hebben kunnen gebeuren wisten we niet, maar het kon niet anders dan wij waren de oorzaak! Als dat maar regelmatig genoeg voorkwam ontstond in onszelf verwarring, met grote kans op negatieve beïnvloeding van ons gevoel van eigenwaarde. Zie daar enkele voorwaarden van het ontstaan van ”gewonde kind-delen”.
Doel van het werken met het innerlijk kind is de ooit opgelopen wonden als volwassene te beschouwen, in welk proces we een beroep doen op de wijsheid en het zelfhelend vermogen van ons lichaam en onze geest. Dat houdt in dat je de oude pijn zult leren scheiden van ervaringen in het hier en nu. Dit doen we door middel van lichaamsbewustzijn, aandacht geven aan plaatsen in het lichaam die daar al jaren om vragen. Woorden eraan geven. Bewust ademen. In een liefdevolle setting is ruimte voor kwetsbaarheid. Doel is te zijn met wat is. Acceptatie. Op deze manier krijgt de oude pijn een nieuwe plek in je geschiedenis, waardoor vergelijkbare ervaringen in het heden niet meer behept worden met de oude lading: je innerlijk kind zal in je volwassen zelf integreren, heeft steeds minder aandacht nodig. Je krijgt meer invloed op je denken en handelen. Waarmee je er eindelijk toe komt je eigen leven te leiden. Je ontdekt wie je werkelijk bent: ”There is no other greater ecstacy than to know who you are” (Osho).